Portrecista znanych Polaków

Z życiorysu

Urodzony w Szydłowie na Żmudzi, pochodził z ubogiej rodziny szlacheckiej. Jego ojciec był muzykiem, prowadzącym kapelę w Radoszkowicach. Oleszkiewicz uczęszczał do szkoły w Wilnie, gdzie w 1797 r. rozpoczął studia na Uniwersytecie Wileńskim. Pierwszymi przedmiotami jego zainteresowania były anatomia i fizjologia, a później, w latach 1788-1802, rysunek i malarstwo, których uczył się u Franciszka Smuglewicza i Jana Rustema. Finansował się, udzielając lekcji rysunku oraz kopiując obrazy w galerii magnackiej rodziny Prozorów.

W 1801 r. Oleszkiewicza zauważył hrabia Aleksander Chodkiewicz, który zaprosił go do swego majątku w Pekałowie na Wołyniu i później sfinansował jego edukację za granicą. Jesienią 1803 r. Oleszkiewicz udał się do Paryża, gdzie studiował w École des Beaux Arts pod kierunkiem Jeana Simona Berthelemy'ego i głównie Jacquesa Louisa Davida.

Po powrocie do kraju w 1806 r. spędził pewien czas u swojego mecenasa w Pekałowie i malował na różnych dworach na Wołyniu. W 1809 r. w Wilnie zaprezentował obraz Pożegnanie Jana Karola Chodkiewicza z żoną Anną przed wyprawą chocimską, który wzbudził duże zainteresowanie. Mimo prób zdobycia katedry na Uniwersytecie Wileńskim po śmierci Smuglewicza w 1810 r. Oleszkiewicz wyjechał do Petersburga, gdzie odniósł ogromny sukces jako portrecista i malarz religijny, alegoryczno-historyczny i alegoryczno-portretowy.

W 1812 r. został mianowany akademikiem przez petersburską Akademię Sztuk Pięknych za swój wielki obraz Samarytańska troskliwość i opieka cesarzowej Marii Fiodorowny nad ubogimi.

Oleszkiewicz był również znanym portrecistą wielu Polaków przebywających w Petersburgu, takich jak Adam Mickiewicz i pianistka Maria Szymanowska. Był ważną postacią w polskiej kolonii w Petersburgu nie tylko jako artysta, ale także jako wybitny wolnomularz, zajmujący najwyższy stopień w hierarchii zakonu. Przewodniczył loży Orła Białego w Petersburgu od roku 1820 i był członkiem lóż masońskich w Wilnie i Grodnie. Jego osobowość była opisywana przez ówczesnych jako skromna, pełna dobroci i hojności, a także jako mistyka i teozofa, który w każdym aspekcie życia widział obecność Boga oraz wierzył w Boską Opatrzność i znaczenie cierpień w duchowym rozwoju.
W oczach polskich zesłańców mieszkających w Petersburgu Oleszkiewicz był osobą wyjątkową, pełną cnoty, co znalazło odzwierciedlenie w "Ustępie" III części Dziadów Adama Mickiewicza. Był również wielkim mistrzem loży wolnomularskiej Orzeł Biały w Petersburgu, co zostało subtelnie zasygnalizowane przez Mickiewicza w słowach: "Witam cię Orła i Booza znakiem," które później zostały zmienione na "Witam cię Krzyża i Pogoni znakiem."

Malarstwo

Jego twórczość była silnie związana z francuskim klasycyzmem, charakteryzowała się zwartą, statyczną kompozycją, dominacją rysunku nad kolorem, gładką fakturą malarską i starannym wykonaniem, choć czasami pojawiały się w niej elementy romantyczne.


Portret młodej kobiety z dzieckiem, 1824

Marcin Poczobutt-Odlanicki

Maria Nikolaevna Volkonskaya

Michał Kleofas Ogiński